Nur Kaplan
ANKARA – AK Parti ve MHP’li milletvekillerinin imzasını taşıyan, “Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına” dair kanun teklifi TBMM Adalet Komisyonu’nda kabul edildi.
300’e yakın sivil toplum kuruluşunun üye olduğu İstikrar ve Denetleme Ağı (DDA), kamuoyunda 6’ncı Yargı Paketi olarak bilinen, Meclis Genel Kurulu’nda görüşmeye başlanan kanun teklifine ait siyaset dokümanı hazırladı.
HÂKİM VE SAVCI YARDIMCILIĞI EĞİTİMLERİ: SORU İŞARETİ DOĞURUYOR
Yasa teklifiyle, Yargıçlar ve Savcılar Kanunu, Noterlik Kanunu, Danıştay ve Yargıtay Kanunu ile Türk Ceza Kanunu başta olmak üzere toplam 10 kanunda değişiklik öngörülüyor.
Buna nazaran, yargıda hâkim ve savcı yardımcılığı kurumu oluşturulacak, noterlere gayrimenkul satışı yetkisi verilecek ve stokçuluk yaptığı belirlenen şahıslara verilen 6 aydan 2 yıla kadar mahpus cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası olarak artırılacak.
DDA’ya nazaran hâkim ve savcı yardımcılığı ile ilgili yönetmelik çıkarma yetkisinin Adalet Bakanlığı’na bırakılması “yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı” açısından sıkıntılı.
Söz konusu adımı, “yargıda aktifliği ve bu meslek kümesinin niteliğini artırmaya yönelik olumlu bir gelişme olarak” niteleyen DDA, “Ancak düzenlemede yardımcılık müddetince adayların alacağı eğitimlerin hangi başlıklarda ve ne mühletlerle yapılacağının netleştirilmemesi sürecin sonucunda adayların niteliklerinin ne tarafta artırılacağı noktasında soru işareti doğurmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
Adayların mesleksel yükselmelerinde kelamlı imtihana ek olarak mülakat sisteminin eklenmesini “liyakat ilkesi” açısından soru işaretleri doğurduğunu belirten DDA, “sürecin liyakat ve şeffaflık ilkelerini” yerine getirecek halde işleyeceğine yönelik tasanın arttığını vurguladı.
STOKÇULUK DÜZENLEMESİ: MUHALEFET PARTİLERİNE YÖNELİK UYGULANMASI RİSKİNİ TAŞIYOR
Cumhur İttifakı tarafından Meclis’e getirilen bir başka düzenleme fiyatları etkileme ve stokçuluğa yönelik cezai artırıma gidilmesi tarafında oldu.
Bu düzenlemenin de riskler yaratacağını belirten DDA, “Yeni düzenlemeyle palavra haber savıyla ‘fiyatları etkileme’ kabahatine ait cezai artırıma gidilerek mahpus cezası 2 yılın üzerine çıkartılıyor. İki yıl ve altındaki cürümlerde tutuklama cezasının bulunmaması nedeniyle yapılan düzenlemeyle bu tip haber ve paylaşımlara yönelik tutuklamanın önü açılmış oluyor” dedi ve itirazını şu biçimde kayda geçti:
“Denge ve Denetleme Ağı olarak bu düzenlemeyi söz özgürlüğü ve alternatif bilgi kaynaklarına ulaşma üzere temel hak ve özgürlükler açısından sıkıntılı buluyoruz. Yapılan düzenleme, cezai artırım yapılan bu cürümlerin meslek örgütleri, emekçi sendikaları ve öbür araştırma kuruluşlarının paylaşımlarına, bu paylaşımları haberleştiren yayın kuruluşlarına ve muhalefet partilerine yönelik uygulanması riskini ortaya çıkarıyor.”
‘YENİDEN SEÇİLMEME KARARININ KALDIRILMASI YARGITAY’IN BAĞIMSIZLIĞI AÇISINDAN SORUN YARATIR’
Teklifle, Yargıtay Birinci Başkanlık Heyeti’ne seçilenlerin bir seçim devri geçmeden tekrar seçilemeyeceklerine yönelik kararın yürürlükten kaldırılması amaçlandı. Bu adımın, Yargıtay’ın bağımsızlık ve tarafsızlığı açısından “sorun yaratma” potansiyeline sahip olduğunu belirten DDA, bu mevzudaki tespitlerini şöyle söz etti:
“Kritik pozisyondaki, bağımsız ve tarafsız karar alması gereken kurum ve kuruluşlarda yine seçilmeme, kurumların bağımsızlığı ve tarafsızlığını korumak manasında değerli bir etken. İstikrar ve Denetleme Ağı olarak getirilen bu değişikliğin münasebetini belgisiz buluyor ve kurumsal bağımsızlık ve tarafsızlığın korunması noktasında sorun yaratma potansiyeline sahip bir düzenleme olarak görüyoruz.”
DANIŞTAY’IN MEVCUT YAPISININ YÜRÜTME TARAFINDAN KORUNMASI YARGIYA İTİMADI OLUMSUZ ETKİLER
DDA, Danıştay İdari Dava Daireleri Heyeti’nin mevcut yapısının korunmasına yönelik yapılan düzenlemenin de yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bağlamında çekincelere neden olduğunu belirtti ve şu tabirleri kullandı:
“İstanbul Sözleşmesi’nden geri çekilme kararının hukukiliğine ait dava üzere toplumun yakından takip ettiği devam eden davalarda kritik kararlara imza atması beklenen Heyetin mevcut yapısının korunma münasebetinin getirilen teklifte daha açık ve net biçimde sunulması gerekmektedir. Aksi takdirde seçimle oluşması ve değişmesi gereken kritik bir kurumun kompozisyonunun yürütme tarafından önlendiği algısı artacak ve son devirde gözle görülür geriye gidiş yaşanan toplumun yargıya inancı de olumsuz istikamette etkilenecektir.”
DDA’DAN TEKLİFLER: MÜLAKATLAR KAYIT ALTINA ALINMALI YA DA KALDIRILMALI
Hâkim ve savcı yardımcılığı mühletince adayların alacağı eğitimlerin hangi başlıklarda ve mühletlerle yapılacağının netleştirilmesi gerektiğini, mülakat sürecinin büsbütün kaldırılmasının düşünebileceğini, kaldırılmadığı takdirde mülakatların kayıt altına alınması uygulamasına gidilebileceğini belirten DDA, kelam konusu teklifin başka hususlarına ait tekliflerini ise şu başlıklarda sıraladı:
– Fiyatları etkileme ve stokçuluğa karşı uğraş çerçevesinde getirilen cezai artırımlar da tabir özgürlüğü ve alternatif bilgi kaynaklarına ulaşma manasında geriye gidişe neden olma riskini taşımaktadır. Bu çerçevede maddede mevcut cezai yaptırımların korunmasını uygun buluyoruz.
– Yargıtay Birinci Başkanlık Heyeti’ne seçilenlerin bir seçim periyodu geçmeden tekrar seçilemeyeceklerine yönelik kararın yürürlükten kaldırılmasını da bu şuranın bağımsızlığı ve tarafsızlığı istikametinden olumsuz tesir yaratabilecek bir düzenleme olarak görüyor ve yine seçilememe kaidesinin korunmasının yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı açısından daha olumlu olacağının altını çiziyoruz.
– Danıştay’ın yapısına ait mevcut yapının korunmasına yönelik düzenlemelerin münasebetleri de yapılan düzenlemenin bu kurumun yürütme ile bağına yönelik soru işareti doğurmaktadır. Kurumların yapısının kanunda belirtilen yöntemlerle değişmesi gerekliliğini vurgulama gereksinimi duyuyoruz. (HABER MERKEZİ)